Gelukshormonen worden in onze hersenen aangemaakt. Daar kun je zelf invloed op uitoefenen en dat leren wij je graag in onze programma’s. Maar over de werking van ons brein is nog veel meer te vertellen en te ontdekken. In haar boek Het Vrouwenbrein neemt Iris Sommer de lezer mee in de verschillen tussen de hersenen van mannen en vrouwen. Zij gaat in op het fysieke brein én op de sociale aspecten die van invloed zijn.
Wij werken aan werkgeluk in organisaties en zien deze verschillen regelmatig terug in de praktijk. Ben je benieuwd? Lees dan even verder.
Vrouwenbrein: klein maar fijn?
Een vrouwelijk brein is -gemiddeld genomen- behoorlijk veel kleiner dan een mannenbrein. Ook het aantal zenuwcellen is lager in een vrouwenbrein.
In de biologie wordt algemeen aangenomen dat er een verband is tussen omvang van het brein en intelligentie, hoewel duidelijk is dat ook andere factoren een rol spelen.
Maar jarenlang onderzoek laat zien dat vrouwen zeker niet minder intelligent zijn dan mannen. Hoe kan dat dan?
Grote auto’s zijn niet beter of slechter
Professor Dick Swaab maakt de vergelijking met auto’s. De Amerikaanse auto’s zijn groter, maar zijn ze ook beter? Ze rijden niet harder en gaan ook niet langer mee dan de Europese auto’s. Die zijn dan misschien wel kleiner, maar zeker niet slechter.
Synapsen in het brein van vrouwen
Vrouwen hebben minder hersencellen, maar meer uitlopers per hersencel. Die contactplaatsen tussen zenuwcellen (synapsen) lijken relevant te zijn voor het denkvermogen. En het vermoeden is (dit is nog niet wetenschappelijk vastgesteld) dat vrouwen en mannen op deze manier eenzelfde aantal synapsen hebben en daarmee evenveel potentie hebben. Maar wel anders!
Een mannenbrein met al die kleine systeempjes is beter in staat om geïsoleerde, gespecialiseerde taken uit te voeren.
Terwijl een vrouwenbrein met al die vertakte en verbonden systeempjes ideaal lijkt om verschillende taken met elkaar te verbinden.
Het is ook duidelijk dat het brein van volwassen vrouwen harder werkt dan een mannenbrein. Het metabolisme, de verbranding, is hoger. Het vrouwenbrein heeft dan wel een kleiner motortje, maar het werkt dus harder.
Overschatting en onderschatting
Op basis van onderzoek is zoals gezegd vastgesteld dat er geen verschil is in algemene intelligentie tussen mannen en vrouwen. Mannen schatten hun intelligentie gemiddeld genomen echter (veel) hoger in dan vrouwen.
Internationaal onderzoek laat zien dat in geen enkel land vrouwen vaker dan mannen dachten dat zij slim waren.
En zelfs als op school toetsresultaten worden gedeeld, blijven jongens zichzelf overschatten. Daarentegen zijn meisjes veelal geneigd zichzelf te onderschatten.
Het stresssysteem
Het zogenaamde stresssysteem in ons brein heeft een snelle en een langzame route. Beide routes vullen elkaar aan. De snelle route wordt geactiveerd als er acuut gevaar dreigt. Als de auto voor jou bijvoorbeeld keihard remt, zorgen hormonen als adrenaline er direct voor dat je hart harder gaat werken en gaat er meer bloed naar je spieren. Je reageert krachtig en direct, waardoor je niet op je voorligger knalt.
Als alles goed gaat, neemt de adrenaline ook weer snel af. Je merkt dat je wat gaat trillen en kunt bijvoorbeeld erg moe zijn als je de adrenaline uit je lijf voelt trekken. Er is ook een langzame route, die ervoor zorgt dat een stressreactie langer aanhoudt.
Cortisol
Het hormoon cortisol bijvoorbeeld heeft een remmend effect op het immuunsysteem. Daarom word je niet ziek als je superhard werkt aan de deadline van je project, maar komt dat effect pas als alles achter de rug is.
Onder invloed van cortisol worden je minder vitale organen een beetje verwaarloosd. Ze zijn niet direct nodig om te overleven, je gaat leven op de reserves. Daarom is het zo belangrijk dat stress niet te lang aanhoudt.
Wanneer slaat je stresssysteem aan?
Als je een bedreiging waarneemt, wordt je stresssysteem in werking gesteld. Maar wat je als bedreiging waarneemt, is persoonlijk en dus voor iedereen anders. Wat de een als zeer bedreigend ervaart, is voor een ander veel minder.
Bij acute dreiging, neem het voorbeeld van hierboven met die remmende auto voor je, is er niet zo’n groot verschil. Dan wordt direct de snelle route ingezet en handel je snel en adequaat, onder invloed van je adrenaline. Oeff… dat ging maar net goed!
Voor andere (potentieel) bedreigende situaties is het verschil veel groter.
Beoordelingsgesprekken en je brein
Neem bijvoorbeeld je beoordelingsgesprek. Voor de een voelt dat als enorm spannend en bedreigend, wellicht omdat er wat signalen zijn afgegeven dat niet alles helemaal goed is gegaan. Of omdat je van nature wat onzeker bent over je eigen kunnen.
Een ander kijkt juist uit naar het gesprek, verheugt zich op de waardering en complimenten en gaat ervan uit dat hij er alleen maar van kan leren.
Avontuur of bedreiging
Hoe je hiermee omgaat heeft ook te maken met je persoonlijkheid. En natuurlijk heeft het te maken met eerdere ervaringen, in hoeverre vertrouw je bijvoorbeeld op de goedheid van je medemens.
Of je een potentieel gevaarlijke situatie ziet als avontuur, als uitdaging of als bedreiging hangt samen met hoe optimistisch je bent. Als jouw glas altijd halfvol is, ben je geneigd eerder de zonnige kant van het leven te zien.
Je kunt en zult eerder genieten van kleine dingen én stapt makkelijker over hindernissen heen die je werkgeluk in de weg zitten. Maar hoe zit dat nou met de verschillen tussen mannen en vrouwen?
Stressreacties
Dezelfde stressfactor levert voor mannen en vrouwen gemiddeld verschillende reacties op. Over het algemeen reageren mannen heftiger dan vrouwen.
Het vrouwelijk hormoon oestrogeen draagt bij aan de verlaagde stressreactie van vrouwen. Waar oestrogeen de productie van serotonine, noradrenaline en dopamine wat afremt, drijft het mannelijk hormoon testosteron de aanmaak van deze stoffen juist op.
Op zoek naar zinvol werk
Als het gelukshormoon serotonine wordt afgeremd, zul je minder snel ervaren dat je betekenisvol, zinvol werk doet. Dat is wellicht een verklaring voor het feit dat vrouwen op zoek zijn naar die banen die heel duidelijk van betekenis zijn in onze maatschappij. Denk bijvoorbeeld aan werk in het onderwijs, of in de zorg, waar van oudsher meer vrouwen dan mannen werkzaam zijn.
Ook de productie van dopamine wordt bij vrouwen afgeremd als reactie op stress. Het gevoel van succes is daarmee ook wat minder. En dat is jammer, daarmee ga je ook minder snel op zoek naar de volgende uitdaging. Helaas is dat herkenbaar voor veel vrouwen.
Verschil vrouwenbrein en mannenbrein in stressreacties
Het resultaat van de verschillende stressreacties is dat vrouwen gemiddeld genomen meer aanleg hebben voor somberheid en mannen wat meer voor impulsiviteit. Het mannelijk hormoon testosteron heeft tot gevolg dat je wat roekelozer wordt.
Dit hormoon versterkt de hang naar sociale status. En dat verklaart dan weer dat mannen van nature eerder een gokje wagen. Ook om bijvoorbeeld die hogere status te bemachtigen zijn zij geneigd eerder het risico van afwijzing te nemen.
Terwijl vrouwen zichzelf eerder onderschatten als het gaat om hoe slim zij zijn, onder stress minder geneigd zijn op zoek te gaan naar een volgende uitdaging én minder snel ervaren dat wat zij doen van betekenis is.
In zijn algemeenheid zijn vrouwen onder stress eerder geneigd tot somberheid, wat niet helpt om optimistisch te zijn over een volgende stap in hun carrière.
Omgaan met stress
Naast de verschillen in stressreactie tussen mannen en vrouwen door de biologische feiten, zijn er ook verschillen in de manier waarop wij hebben geleerd met stress om te gaan. De manier waarop iemand omgaat met tegenslag en spanning wordt coping genoemd.
Om hulp vragen vs. zelf oplossen
In onze maatschappij wordt meisjes al jong geleerd om hulp te vragen, terwijl we jongens juist stimuleren om zelf met oplossingen te komen. Met meisjes wordt meer gepraat, zeker ook over problemen en oplossingen.
Helaas is het zo dat over problemen praten ook betekent dat je eerder bezig blijft met de stress, het blijft in je hoofd zitten. Dat kan leiden tot rumineren, het blijven kauwen op een probleem. En dat rumineren draagt dan weer bij aan het ontstaan van depressie en angst.
Vrouwen leggen de schuld eerder bij zichzelf
Het leren praten over problemen, kán dus ook bijdragen aan het ontstaan van zogenaamde internaliserende aandoeningen. Gemiddeld genomen hebben vrouwen hier vaker last van. Met internaliserende aandoeningen heb je sneller het idee dat het aan jou ligt als er iets mis gaat. Je legt de schuld bij jezelf.
Mannen leggen de schuld eerder bij een ander
Mannen hebben andere manieren om de stress te lijf te gaan. Een hele effectieve methode van coping – en een oplossing die mannen vaak kiezen- is bijvoorbeeld om te gaan sporten. Helaas ontwikkelen mannen ook manieren van coping die minder effectief zijn zoals agressiestoornissen, of bijvoorbeeld een verslaving aan drugs en/of alcohol.
Deze zogenaamde externaliserende aandoeningen komen bij mannen vaker voor dan bij vrouwen. Mensen met externaliserende aandoeningen zijn eerder geneigd de schuld bij anderen te zoeken als er iets misgaat.
Vrouwen en mannen zijn niet hetzelfde!
Gemiddeld genomen (wat dus zoveel wil zeggen als ‘dit geldt niet voor alle mannen of alle vrouwen’) geeft dit blog het volgende beeld.
- Vrouwen zijn geneigd hun eigen intelligentie te onderschatten, terwijl mannen hun eigen intelligentie veelal overschatten.
- Vrouwen zijn eerder geneigd de schuld bij zichzelf te zoeken.
- Mannen zijn gemiddeld genomen geneigd de schuld bij anderen te leggen.
Het is goed om te weten dat dit deels sociaal en deels biologisch te verklaren is. Tegelijkertijd is het aan ons om deze kennis in te zetten. Het betekent dat je als leidinggevende, of als HR professional vrouwen wat meer moet pushen om zichzelf te laten zien, om een volgende stap te zetten, of om dat lastige project uit te gaan voeren. En wellicht moet je mannen hier en daar wat afremmen, om te voorkomen dat het misgaat.
Werkgeluk is voor iedereen anders
Met deze inkijkjes in de verschillen tussen mannen en vrouwen hebben we weer wat haakjes opgehangen waar je mee aan de slag kunt. Maar let op… je kunt deze inzichten wel inzetten, maar niet klakkeloos aannemen.
Het is van het grootste belang om in gesprek te zijn, aandacht te hebben voor elkaar en op die manier te werken aan het werkgeluk van jezelf én dat van een ander.
Geen mens is gelijk. En dat maakt ons werk nou zo leuk.
Wil je meer weten over werkgeluk? Neem dan een kijkje op onze website, of meld je aan voor een Powerboost Werkgeluk. https://doesadviesgroep.nl/powerboost-werkgeluk/
